Атамның күнтізбесі

Мен ес білгелі атам мен әжем бөлек бөлмеде ұйықтайтын. Атамның бөлмесі суық, төбесі темекі түтінінен сарғайып кеткен. Бөлме ішінде ала түтін ойнақшып көшіп жүретін. Ауада ашқылтым иіс тұрады. Темекіден  пайда болған ала түтін маған бұлтты елестететін. 

Атам кітап оқығанды, газет ақтарыстырғанды ұнататын. Ішінен маған қызық болады деген мәліметтерді оқып беретін. Атамның тағы бір әдеті қабырғаға қағылған алақандай ғана қалың күнтізбені күніне бір бетін жыртып отыру. Ортасына қарамен баттыйтып жазылған сандар біресе өсіп, біресе кеміп қалатын. Сол күнтізбеден мен уақыттың өтіп жатқандығын түсінетінмін.

Атам жасынан жетім қалған, ешбір туысы жоқ еді. Нағашы әжем екеуі тағдыр тоғыстырып, соғыс жылдарынан кейін бас қосқан. Қолында үш жаста қызымен, кәрі анасымен жолыққан зайыбын тағдырдың тартуы деп Аллаға шүкір айтып отыратын. Тек қонақтар келген кезде ғана әжемді : - Байдың ерке қызы мені менсінбейді ғой, құдай сақтап көзім ашық, оқып білім алған қағазымның арқасында жеткен жетістігім-дейтін. Әжем атама жеті қыз тауып беріпті, ертіп келген қызымен сегіз. Сонда атам ешқашан ұл тауып бермедің деп ренжімепті. Әжем атамды: құдайдың бергеніне шүкір деп қана отырды ғой дейді. Тек әжем ғана артында қамшы ұстары болсыншы деген тілегі «Ұлболсын», «Ұлмекен» «Ұлжан» деген қыздарының есімдерінен айқайлап көрініп тұр. Атамнан бір күні: - Неге осы нағашы апамның бірінің есімі Света?-дедім, ол орыстың аты ғой.

Атам күлді де: ЕЕ ол үшін әжеңнен еститін сөзді естіп алғанмын, ол менің қожанасырлығым ғой деді.

Ол заманда баланың құжатын бір айдан соң,тіпті бір жылдан соң алады.

Ауылдан ат ерттеп шығып ауданға жол тарттым. Жолай бірге қызмет істеген жолдасымды кезіктірдім. Қызды болғанымды қуана жеткізіп жатсам ол менің бетіме қулана ыржиып: «Одан басқаға әлің де жетпейді ау!»-демесі бар ма?! Жақын жүрген адамнан мұндай ауыр сөзді естіп қатты көңілім түсті. Құжат беретін кәнтөрге түс ауа жетіппін. Есім ауып әлгінің сөзінен кейін есеңгіреп әжең айтып жіберген атты ұмытып қалдым. –Баланың атын кім деп қойдыңыздар?-деп ежірейген орыс әйелге айтар сөзім жоқ. Есіме түсер емес. Содан әлгі әйел «Светланна Тұрғамбайқызы» деп жазып берді. Үйге келгенімде құжатты көрген әжең ашуланама деп қуыстанып едім әжең: Орыс қатынға орысша ат қойдырғанша ең болмаса қазақтың бір қызының есімі есіңе түспегені ме!-дегені. Қатты қысылдым. Қызыма бұйырмаған есім Жұмагүл еді. Жұма күні туды сол үшін.

Атамның көңілді кезінде сұрақтың үстіне сұрақ қойғым келіп тұратын. – Ата  басқа балаң өмірге келгенде ондай болмады ма?-деймін. Атам :  Одан кейінгі қыздарды әжең перзентханада босанды, сол жерде есімін өзі қойған. Ал сенің анаң өмірге келгенде әжең аудандық перзентханада болған. Тағы да орыс әйелдің сөзін ұқпаймын. Әй, дегенмен артық тіл білген жақсы ғой, келешекте жадыңа тоқырсың балам. Анаңмен әжең сол кезде  перзентханада ұзақ жатты. Дәрігердің: Тауықтың сорпасын қайнатып әкел дегенін түсінбей, қапқа қорада тұрған тірі тауықтың бірін салып апарғаным бар»-деп өз ісіне өзі мәз болып күлетін.

« Сен кішкентай кезіңде басқа бала секілді ойыншықпен емес, қағазбен ойнағанды жақсы көретінсің. Әкеңнін зауыттан әкелген қағаздарын саған беретінбіз. Қаламмен шимайлап жазғанды, оны оқығандай сыңай танытатынсың. Соған қарап сені  дәрігер болады дейтінбіз»-деген.

Атам бір түнде қатты қартайып кетті. Оның мейірімді көздері бұрынғыдай көңілді емес еді. Себебі біздің үйде үлкен қайғы орын алды. Менің анам, атамның кенже қызы қайтыс болды. Атам ақ қанатты періштелер туралы оқыған әңгімесі сияқты менің анам да періштеге айналды. Ол бізге аспаннан қарап тұрады. Ертегілер әлеміне арманының орындалуы үшін асығып кетті. Бірақ атам бәрібір қайғыра берді. Бұрынғыдай кітап та газетте оқымайтын болды. Бөлмесінде темекі тартып, ойға батып отырады да қояды.  Есейе келе атамның «Дәрігер боларсың!» деген тілегі анасын емдеп жазса, не сондай аурумен ауырған адамдарға көмек қылса деген аппақ арманы екенін түсіндім.

Бір күні таңертең ерте ояндым. Төсегімнен тұра салып атамның бөлмесіне қарай бардым. Атам төсегінде емес, жерде жатыр екен. Жүгіріп далаға шықтым. Әжем жаздық үйде таңғы ас әзірлеп жүр екен. –Әже, атам неге тұрмаған?-дедім.

-Түнімен көз ілмей шықты. Ауырды. Енді ғана көзі ілінген шығар демалсын-деді. Енді біраз уақыттан соң әжем мені атамның бөлмесіне өзі жұмсады. Аяғымның ұшымен басып жанына аяңдадым. Атам аузын ашып жатыр екен. Атамның ұйықтап жатқанын ешқашан көрмеген едім. Ол бәрінен ерте тұратын. Неге екені белгісіз жүрегім тарсылдап соқты. Өзімнің күнде еркелеп, сырласып жүрген атам дәл қазір маған соншалықты жат болып көрінді. Көзім қабырғада ілулі тұрған күнтізбеге түсті. 26 тамыз. Кешегі күн. Күнтізбе беті жаңармаған. Атам үшін де жаңа күн тумаған екен. Періштелер атамды да өзімен бірге алып кетіпті.

Сәлден кейін әжемнің зарлы үні естілді. Анам кеткен кездегідей. Сондай зарлы мұңды үн. Ол қоштасу әні іспетті.

Атамды алып кеткеннен кейін бірнеше күн өткен соң оның бөлмесіне кірдім. Төсегі, кітаптары, темекі күлін салатын ыдысы бәрі қаз-қалпы. Бірақ бөлмедегі ала бұлттар жоқ. Олар атаммен бірге кетті. Қабырғада жаңа беті ашылмаған күнтізбе.Атамның күнтізбесі. Мен сол арқылы өмірдің тоқтайтынын түсіндім.