Аппақ қардай аппақ сезім

            Қыстың қысқа кеші тез-ақ батты. Айналаны қараңғылық ілезде орап алды. Осыдан біраз бұрын жауған ескі қардың да сәулесі шамалы. Ал есесіне суық үдеп тұр. Жалаңдап өтіп барады. Қар жауатын сияқты. Бірдеңе қылаулайды. Не азап десейші! Үйде, пештің түбінде сабағыңды оқып отырғанға жетпейді. Апам да, сөз жоқ, осыны айтар еді. Сонда да бір күш жібермейді. Әлгінде жылқыны өзенге айдап кеткен Алпысбайлар әлі оралар емес. Біраз күннен бері үшеуміз осы жерден шықпаймыз. Жылқышылардың тірлігі біз үшін қызық-ақ. Менікі не? Мен – сырттай бақылаушымын. Алпысбай мен Кәрімді айт! Екеуі ертоқымсыз-ақ атқа жайдақ мініп, жылқыларды суғарып келеді. Жылқышылар дән риза. Ал менің ішім қыж-қыж қайнайды. Қия бастырмайтын үйдегілерге ренжимін. Қит етсең құлағыңның етін жейді. Жазда суға түспе, қыста үйде отыр. Міне, енді көп нәрседен қағылыппын. Ең ақыры атқа да міне алмаймын. Соны айтудың өзі ұят. Сабақты нашар оқыса да Алпысбай мен Кәрім мені шаңдарына ілестірмейді. Аттың құлағында ойнайды, суыңды балықша жүзеді. Құлап қаламын ба деп, батып кетемін бе деп үрейің ұшып сен тұрғаның. Одан артық азап бар ма десейші! Апам қанша сотқар десе де, ол екеуінен қалмай жүрген себебім сол.

            Мен бұрын олармен бірге ойнамаушы едім. Бірақ сырттай танитынмын. Екеуі де менен бір сынып жоғары оқитын. Алтыншыдан жетіншіге емтихансыз өттім деп шапқылап жүргенде екеуімен кездестім. Сөйтсем олар да «емтихансыз» жетіншіде қалып қойыпты. Енді бірге оқимыз. Орнында қалғандар да тура мен сияқты қуанышты еді. Себебі, бүгіннен бастап каникул ғой. Алдымызда толық үш ай бар. Ал өзгелер әлі емтихан тапсырады. Біздің достығымыз осылай басталды.

            Жаңа оқу жылында жағдай мұнан да шиеленісе түскен. Менің әкем мұғалім еді. Міне, бақытсыздық. Бақытсыздық деген аяқ астында екен-ау. Әкем біздің жетінші «Б»-ға сынып жетекші болып келіпті. Аптасына екі-үш рет сабағын өткізіп кете берсе мақұл ғой, ал жетекші деген сыныптан бір елі ажырай қоймас. Мен, тіпті өзімнің әкем еңбек ететін мектепте оқығанымды да жөн дей қоймаймын. Мүмкін, өзге балалардан гөрі тым сыпайы, момын болғаным да осының әсері шығар. Қит етсең, мұғалімдер әкеңе айтам дейді. Дәлізде асыр салып ойнау жоқ. Қыздардың бұрымынан тартып ойнау жоқ. «Әкеңе айтам!» Қысқасы, тәртіп бұзу атымен жоқ. Тіпті, біреуден таяқ жесең де әкеңнің құлағына шалынуы оп-оңай. Бүкіл мектеп шулап жеткізіп барады. Өз бетіңше таяқ жей де алмайсың. Үйге барғаныңда таяқ жегеніңді мойындап мөлиіп отырғаның. Және өзің әлжуаз, төбелеске жоқ болсаң. Міне, бақытсыздық деп осыны айт!

                        Әкемнің бізге сынып жетекшісі болғанына бір қуанған кісі – Алпысбайдың апасы. Үйге келіп, баласының жай-күйін әңгіме етті.

 – Осы баланы адам қатарына қосшы. Өңкей қыздың арасындағы жалғыз ұл еді, бетімен жіберіппіз. Құлақтан қиқу кетпеді. Кім сабақ оқымайды – Алпысбай. Кім тентек – Алпысбай. Біздің жай-күйімізді білесің, қаусаған шал мен кемпірдің қолынан не келсін. Ақылыңды айт, еті – сенікі, сүйегі – біздікі, айналайын. 

 – Е, ондай заман қалғаны қашан, – деп кеңк-кеңк күлді әкем. – Қазір біреудің баласын саусағыңмен де түрте алмайсың.

 – Көріп тұрсаң, аяма! «Аюға намаз үйреткен таяқ» дейді. Бізден қаймығуды қойған. Жалғыз ұл болған соң қолың да батпайды. Соны біліп төбемізге шығып алды.

Зәуре апа біразға келсе де ажары таймаған кісі. Алпысбайдың әпкелері де анасына тартқан. Бірақ бір де біреуі анасының сұлулығын дәлме-дәл қайталай алмаған. Алпысбайдың да анасына тартқанын аңдап қараған адам байқар еді. Керісінше, тым сотанақтығынан ба, ол ұсқынсыз көрінер еді.

 – Қазір мұндай, өсе келе қайда барарын... – Зәуре апа жаси үн қатып, енді маған бұрылды. – Өркеніңмен бірге оқитынын естіп, тіпті есім шықты. Біреудің ала жібін аттамайды ғой сенің балаң. Түзелуіне септігі тиер.

Осы арада апамның «Алпысбаймен ойнама» дегені есіме түсіп, тіпті жерге кіре жаздадым. Қандай ақкөңіл адам.

Бірінші күнгі сабаққа біз едәуір ертелеу шықтық. Обалы нешік, Алпысбайдың түрі аршыған жұмыртқадай дерлік. Мұнтаздай таза киінген. Көшенің тентегі деп тіпті ойламайсың. Тек ылғи тағып жүрмейтіндіктен бе, галстугі бір жағына қисайып кеткен. Онымен жұмысы жоқ. Екі езуі екі құлағында. Арсаң-арсаң етеді. Құдды оқуға құлшынған баланың түрі.

– Сөмкеңнің іші қабысып тұр ғой, – деді жұдырығымен бір нұқып өтіп. – Кітаптарың неге сонша аз?

 –Керектерін ғана алғанмын, өзгесін қайтем?

 – Ал мен бәрін де алдым, – деді Алпысбай сөмкесін ашып көрсетіп.

Бірыңғай жаңа кітаптар екі қатар орналасыпты. Көздің жауын алады. Иісі қандай әдемі. Мынадай кітаптармен нашар оқудың өзі ұят. Зәуре апа ойға-қырға шауып бәрін де тапқан ғой. Енді Алпысбай еңбегін ақтаса. Ал, менің кейбір кітаптарым ескі. Табылмағандарын былтыр жетіншіде оқығандардан алғанмын.

– Былтырғыларың қайда? – дедім орнында қалғаны есіме түсіп. Ол жақтырмағандай тыржың етіп:

–Жарамайды. Тоз-тозы шыққан. Қайдағыны еске түсіресің.  Жүр, одан да мына жаққа, – деді жеңімнен тартып.

 – Қайда?

– Сонша жер жаяу жүреміз бе? Қазір Қайып шал диірменге қарай ұн тартуға шығады.

Біз Қайып атаға  атын арбаға жегуге, одан қаптарды  артуға көмектестік.

 – Аяқтарың жеңіл ғой, жүре бермейсіңдер ме? Сабақтарыңнан қалып қоярсыңдар, – деді ол бізге жаны ашып.

  – Үлгереміз. Әлі ерте, – деп қойды Алпысбай.

 – Өздерің білесіңдер. – Қайып ата жайбарақат жұмысына кірісті.

Айқыш-ұйқыш жолда шоқақтап келе жатқанбыз. Қасымыздан комбайн өтіп, шаңға көміп кетті. Бір-бірімізді әлден соң әрең көрдік.

Қияға қарай ат әрең ілбіп тартады. Жаяу жүргеннен әрман. Ішіміз солқылдап жеттік-ау бір кезде. Мектеп осыдан таяқ тастам жерде.

 – Ақыры келдіңдер, енді маған ұн артысып жіберіңдер. – Қайып атаның даусы жылы естілді. – Жалғыз өзіме қиын. Шал адамға бәрі уайым. Көп күтпессіңдер. Менен басқа адам жоқ.

Диірменнің ішін тамашалау үшін бұған да келістік. Біріміз ұн салып, екіншіміз кебек артып, құнжыңдап кірісіп кеттік. Әншейінде қарыс адым аттағанға ақы сұрайтын Алпысбайды тану қиын. Дәу қапқа әлі келмесе де тырмысып әлек. Маңдайымыздан тер моншақтап зыр жүгіріп жүрміз. Келе жатқанда Қайып шалдың мұрнынан ыңылдап ән айтқанына күліп мәз болғанбыз, енді оның әр сөзі майдай жағып барады. Бетімізге жұғылған ұнды да сүртуге мұрша жоқ, мақтау күтіп, бірімізден біріміз асып түсеміз.

Маржандай дән нән тастардың арасында ұп-ұсақ боп ұнтақталып төмен саулайды. Биылғы астықтың ұны. Нан жегің кеп сілекейің шұбырады. Қарнымыздың ашқанына қарағанда біраз уақыт өткен-ау.

Былай шыға Алпысбай:

 – Қайып ата ауылдағы ең күшті адам. Ұлы Отан соғысының ардагері. Орден, медальдары көп. Тек өзі соларды қайтіп алғанын айтпайтыны жаман. Мектепке кездесуге шақырғанда да «иә, енді соғыстық қой жұрт қатарлы, кебенек киіп, әйтеуір аман-есен оралдық» дегеннен арыға бармайды. Қазір де қалай еңбек етіп жүр. Қысы-жазы мал соңында. Былай тұнжыраңқы көрінгенмен, ол нағыз мықты адам. Үлкейгенде Қайып атаға көмекші боламын. Барсаң, есі шығып қуанып қалады. Бір демалыста көмектессек қайтеді? – деп, мені таң қалдырды.

Сөйтіп мектепке әрең жеттік-ау. Сабақтан жарты сағат кешігіппіз. Сыныптағылар бөтен баламен бірге мені де танымай қала жаздады. Бет-әлпетіміз, сірә, тегін жүрісті балаларға ұқсамайды. Бастарымыз салбырап артқы партаға ұмтылдық. Менің орным алдыңғы жақта еді. Онда аялдауға ұят өртеп барады.

Ә дегеннен менің жаңа достарым сыныппен жұғыса қоймады. Екеуі соңғы партада бұғынып алып күн өткізеді. Бір қауіп-қатерді күткендей-ақ көздері жылт-жылт етіп сақ отырады. Аттары аталса шыбық тигендей қарғып-ақ тұрады. Одан не пайда, сабақ сұраса жақ ашпайды. Желкелесең де жауап алуың неғайбыл. Балаларға ермек табылды. Екеуі тақтаға шықса жырқ-жырқ күлкі. Сол күлкілер қараптан-қарап менің де жыныма тиеді. Ұнатпаймын-ақ. Амал не, көпті қорқыта алмайсың. Өзіңнен кішіге күлкі болу кімге оңай соқсын. Оларға да оңай тимейді. Үзілісте қараларын көрсетпей кетеді.

Ал есесіне мектептен он қадам аттай бере жандары кіреді. Енді бізден асқан көңілді бала жоқ. Жолымыз жұрт жүретін кәдуілгі көше емес, бау-бақшаның аяғы. Ауылға он оралып барамыз. Кімнің үйінде тәтті алма, уылжып піскен алмұрт – бес саусақтай белгілі. Онымен де қоймай арқандаулы торпақ, қозы-лақтарды босатып әудем жерге қуалап жібереміз. Иелерінің таба алмай табандарынан таусылғаны біз үшін қызық-ақ. Ары-бері өткенімізде, сірә, төрт-бес арық-тұрық қозы- лағын күнде дүрліктіріп, қан-сорпасын шығарып жүргенімізді сезе ме екен, Рақымжан қарт көзін көлегейлеп тесіле қарап отыратын. Қарттың бір аяғын соғыста оқ жұлған. Сондықтан да күнұзақ есік алдынан тапжылмайды.

Бірде орағытып өтіп бара жатқанымызда қол бұлғап өзіне шақырды. Не істерімізді білмей аңырып тоқтай қалдық.

  – Амандықтарың қайда, батырлар-ау? – Дауысы жып-жылы. Ар жағында зіл жоқ. Әлде жылы сөйлеп қолға түсірмек пе?

 – Әй, неге одырая қалдыңдар, келсеңдерші. Аталарыңнан қорыққандарың ба? – Ұрсатын адамның сиқы емес. Жарқын-жарқын сөйлейді. 

– Қу шал алдайды, – деп сыбырлады Алпысбай.

 – Айналайындар-ау, бері жақындасаңдаршы. – Қарт тұруға мыңғайланғандай балдақтарына қол созды.

Сол сәтте «сезікті секіреді» дегендей екі досым зытып берді. «Үлкен адам шақырғанда қалай бармаймын» деген ой санамда мазасыз ызыңдайды. Бір басып, екі басып жақындап бардым да шілбиген жіп-жіңішке саусақтарымды ұсындым.

  – Өркенің өссін балам, - деді қарт жадырап. – Сабағың қалай?

«Шынымен сұрап тұр ма, оны қайтеді?» деп күмәндана көз тастады. Оқуымның қалай екенін білуге қарт шын ықыласты сияқты, жауап күтіп, тосылып тұр.

 – «Төрт» пен «бес», – дедім міңгірлеп.

 – Жарайсың! – Рақымжан ата жадырап арқамнан қақты. Көздері мейірлене ұшқын атады. – Осы бетіңнен тайма!

Ол қалтасын ұзақ түртінектеп төрт-бес жаңғақ алып шықты. Сыртқы көк қабығы жаңа аршылған жаңғақ көзіме жылыұшырап қоя берді: бүкіл ауылда осы Рақымжан атаның бағында ғана өсетін ғажайып жемістен екі серігіммен бірге бірнеше рет дәм татқанмын. Әрине, ұрланып...

Қарт болса:

 – Келіп амандасқаның үшін ала ғой, – деп, қолыма тықпалайды. Ал саусақтарым мүлде илікпейді. Жан жоқ сияқты. Жаңғақтар бірі қалмай жерге домалап түсті.

 – Рақмет, ата, біз ылғи жеп жүрміз, – дедім ағымнан жарылып.

 – Білмеген болып қоя салайын деп едім. Ақыры өзің айттың. Бұл да болса ұятыңның барлығы. Ал, ана екі досың неге қайырылмады? Аталарыңның бір аяғы жоқтығын бетіне басқаны ғой... – Қарт лезде жас балаша өкпелеп қалды. – Ау, келіп қолымды алып тұрсаңдар, мен соны өзім-ақ бермеймін бе? Не, базарға апарып пұл етеді деп пе едіңдер?

Арқама асқан сөмкем зіл тартып кеткендей төмен езеді. Едәуір ұзап кеткен достарым қайрылып мені тосып тұр екен. Іштегі ренішімді сездіріп, әдейі байқамансып, өтіп кетпек едім. Алпысбай жібермей құшақтап, еркелете арқамнан қақты.

 – Атымды біліп алып мектепке хабарлай ма деп қорықтым. Апам естісе тағы да ауырып қалады ғой. – Содан кейін маған сенімсіздеу қарап қойып:

– Шынымен-ақ ұрысқан жоқ па? – деп, сұрады.

 – Ұрысқан жоқ. Міне, жаңғақ та берді, – деп, қалтамнан бір уыс жаңғақ шығарып көрсеттім.

 – Қап, ендеше ұят болды. Бұдан кейін сәлем беріп тұрайық, – деді ол қысылғандай көзі жыпылықтап.

Осы сөзден кейін оған ішім жылып сала берді. Кішкене де болса бойында ізгіліктің нышаны бар екеніне көзім жетті.

Алпысбай мен Кәрімнің момақан күйлері біразға дейін, сыныптағы ұл-қыздармен сыралғы болғанша жалғасты да, енді үзілістерде емін-еркін тайраңдайтынды шығарды.

Аптасына бір рет өтетін тәрбие сағатында тақта алдында мойындары салбырап міндетті түрде екеуі тұрар еді. Кейде жойылмаған «екілері», кейде тәртіптері сөз болады, ал кейде бәрі қосылып кетеді.  Ондайда әкем екуінің жер-жебіріне жетіп ұрсады. Ондайда менің де мойныма су құйылады, қаһарын төккен әкеме, тым бейшара күй кешкен достарыма қарай алмай көзіммен партаны сүзгілеймін. Ең қиыны, осындай тәрбие сағаттарынан кейін біз бәріміз бірге қайтар едік. Әкем, әрине, сабасына түскен, көңілді қалпы, үшеумізді бөле-жармай туған баласындай қамқорсып үн қатады:

 – Сен әкең мен апаңның да жағдайын бір сәт ойла. Көп тентектік жасай берме. Ақыл кіретін шаққа келдің, – дейді Алпысбайға сенім арта сөйлеп.

Бас изеп мақұлдағанымен де «сотқар» деген аттан құтылу оған оңайға соқпады. Кейбіреулер жаңа келген бала деп өздері ұрынады.

 – Сенің атыңды неге Алпысбай қойған? – деп сұрады одан сыныптағы ожарлау бір бала.

 – Әкем алпысқа келгенде туғанмын, – деді ойында ештеңе жоқ ол.

 – Естідіңдер ме? Әкесі алпысқа келгендеп туыпты. Ертегідегі шал мен кемпірдің зарыққанда көрген баласы, – деп, жар салды әлгі.

  – Мен саған жақсылықпен түсіндіріп тұрсам, сен неге мені келеке етесің? – деп намыстанған Алпысбай тұра ұмтылды. Ұстап алып жүндей түтті. Әрине, жасы да, денесі де үлкен болғандықтан оған шақ келетін ешкім жоқ. Дәл осы сәтте әкем кіріп келді. Мына бейбастақтыққа көзі шарасынан шыға таңданған ол Алпысбайды құлағынан бұрап отырып тақтаның алдына шығарды.

Сыныпта жым-жырт тыныштық орнаған. Тек әлгі «жар салғыштың» мұрнын қорс-қорс тартып жылағаны естіледі.

  – Не себепті ұрдың? Кешірім сұра! – деді сынып жетекші.

Біз, Алпысбай «зәбір көрушінің» кінәсін ашар деп едік, бірақ ол бәрін өз мойнына алып, кешірім сұрап үнсіз орнына жайғасты. Сыныптағылар мұнысын бағалап, бір табан болса да жақын тартып қалды.

Кейде  оқиғалар бір-бірімен қалай сабақтасып жатады. Әдейі істегендей шебер қиюласады. Аптаның аяғына таман сынып жетекшіміз: 

  – Демалыс күні Қайып аталарыңның отарына көмекке барсақ қайтеді? – деп ұсыныс айтты.

Бұл ұсыныс бәрімізге де бірден ұнады. Шектес тыс қуанған Алпысбай малақайын партаның үстіне бір-ақ ұрды.

...Шана зулап ала жөнелді. Жан-жағымызда аппақ әлем жылжып қалып жатыр. Ақша қардың күмісше жарқырап көз арбайтынын қайтерсің. Көптен бері дәл осылайша алысқа шықпағанбыз. Құрыс-тырысымыз жазылып, армансыз бір күлдік-ау. Ұл балалар бір-біріміздің қойны-қоншымызға қар тығып ойнаймыз дегенде кейбіріміз шанадан сырғып түсіп те қаламыз. Қардың қалыңдығы соншалықты еш жерің де ауырмайды. Шананың соңынан жүгіріп қуып жетіп тағы да жайғасып аламыз. Ал қыздар сықылықтай күледі. Екі беттері алмадай қызарып әдеміленіп кеткен. Шытымыр аязда дауыстары да сыңғырлап тап-таза естіледі. Томпиып-томпиып отырған түрлерін бейне бір ақ тиінге, үлбіреген аппақ қоянға ұқсатқандайсың.

Шопандар бізді құшақ жая қарсы алды. Қысы-жазы үстіндегі  киімі бір өзгермейтін Қайып ата көзімізге анадайдан жылы ұшырап қоя берді. Тері тоны қаудырлап, көйлегінің жағасы жайлауға кетіп мәз. Бір таңданарлығы: көшеден ары-бері өткенде көргендегіміздей үндемейтін томаға-тұйық емес, ашық-жарқын. Біздің келгенімізді пайдаланып көмекшісін ауылға жіберді. Саңқылдап сөйлеп, жай-жапсармен таныстыруда. Кемпіріне де бұйыра сөйлейді:

 – Қазаныңды көтере бер. Балалардың қарны аш болмасын, – деп жатыр.

Қымызкүл апада да дегбір қалмаған. Етегіне сүрініп-қабынып жүгіріп жүр. Алпысбайдың айтқаны дәл келді. Шал мен кемпір дәл осылай есі шыға қуанар деп ойламағанмын. Көшеден ары-бері өтіп, біресе тауға көшіп, біресе таудан түсіп келе жатқандарын көргеніміз болмаса, ол кісілердің тіршілігінен, адамша күліп қуана алатынан бейхабар екенбіз. Осыны сезгеннен кейін жұмысқа жапыра кірістік. Ауланың қарын тазалап, мал қораның қиын үйме-үйме етіп сыртқа шығардық. Аузымыздан бу бұрқырап, жүзіміз бал-бұл жанады. Тіпті, бір бірімізге бұрыңғыдан да жақындай түскендейміз. Алпысбай мен Кәрім де сыныптағыдай состиып жүрген жоқ. Қайта Қайып атаның нағыз көмекшілері солар болды.

Түс әлеті де келіп жетті. Қымызкүл апаның асып жатқан етінің исі мұрын жарады. Мұржадан будақ-будақ түтін көтеріледі. Тез дайын болсын деп отты аямай жаққаны көрініп тұр. Тамаққа тәбетіміз ашылып, әлсін-әлсін үй жаққа қарай береміз. Соны сезді ме Қайып шал кемпірін асықтырумен болды.

 – Үйге кіріңдер! – деген бұйрық естілгенде, үсті-басымыздың шаңын қағып ретке келтіре бастадық. Тек Жазира ғана қайтуға бел буды. Үйде апасы ауырып жатқан көрінеді.

 – Айналайын-ау, апаң ауырса несіне әурелендің? Қалған балалар да жететін еді ғой. Апарып тастасам ба екен? – деп ниет қылды Қайып ата.

  – Жолды білем, өзім-ақ барамын. Ал, сіздерге әлі біраз шаруа қарап тұр. Уақытыңызды босқа өлтірмеңіз. Сау болыңыздар, ата, әже! – деді Жазира қоштасып.

Елікше ойнаң қағып жолға түсті де лезде көрінбей кетті.

 – Тәрбие көрген бала. Сызылып тұр, – деп қарттар ризашылық білдіріп жатыр.

Соғым етіне бас қойып байқамаппыз, терезенің пердесін түрген Қайып ата:

 – Енді қайттік? Боран көтерілетін түрі бар, күннің райы бұзылыпты, – деді.

Айтқандай-ақ қар ұшқындап, айнала алай-түлей боран болды да кетті. Қатерді алдымен сезген Қайып ата:

 – Жазира жетіп үлгермеді-ау. Адасып кетсе әке-шесіне не бетімді айтамын? – деп, шыр-пыры шықты.

Ары-бері теңселіп жүріп:

 – Қане, қайсың бар, атқа міне алатын? – деді.

  – Мен! – деп, Алпысбай атып алға шықты.

 – Ал, ендеше, атқа мін де ауылға дейін барып қайт, жетіпті ме, біл!

Лып етіп ерге жайғасқанАлпысбай құйғыта жөнелді.

Босқа қарап тұрмай екі-үшеуден қосылып, біз де төңіректі едәуір жерге дейін шолып қайттық. Алпысбай оралар емес. Ауыл осыдан бес-алты шақырым жер. Аттылы адамға бұйым емес. Қайта-қайта жол қараумен шаршадық. Енді Алпысбайды іздеуге шықпаққа бекінгенімізде оның өзі де көрінді. Ат та, Алпысбай да аппақ боп тұтасып бірігіп кеткен. Торы ат дүр сілкініп қойды. Алпысбайдың жылтыраған көзі ғана көрінеді. Кірпіктеріне дейін мұз қатқан. Әбден жаурады-ау деп аяп жатырмыз. Ал ол осы сапарына дән риза.

 – Жолдан қиыс кетіп қалыпты. Енді не істерін білмей дағдарғанда мен де жеттім, – дейді.

 – Ау, енді Жазира қайда?

 – Үйіне апарып тастадым. Апасы ауырып жатыр ғой. уайым жемесін дедім.

 – Қалай апардың? – Қу тілді Кәрім алдымен білуге құмартты.

«Қалай апарды екен? Жазирадай әдемі қызды шынымен-ақ атқа мінгізіп алды ма екен? Мұндай сотқар баламен қатар мінгеспеймін деген шығар?» Бұл – бәріміздің көкейіміздегі сұрақ еді.

– Әбден жаурапты. Қол-аяғы икемге келмей қалыпты. Адастым-ау деп ойласа керек. Мені көріп не жыларын, не күлерін білмеді. «Жылама» дедім көз жасын сүртіп. Қолдарын уқалап деміммен үрлеп жылытқасын, сүйемелдеп ерге отырғыздым да жүгеннен ұстап жаяу жетектеп жүрдім.

 – Сонан соң, сонан соң, – дедік дегбірсізденіп. – Сонша рет салпақтап жаяу жүрдің бе?

 – Қатар отырсам «сен тентексің» деп түсіп қалар деп қорықтым.  Жазираның өзі «сен де мін» деген соң ғана ердің артына жайғастым.

Бәріміз тым-тырыс қалдық. Ішімізден «Алпысбай қандай бақытты, соның орнында өзіміз болсақ, сондай батылдық көрсетер ме едік?» деп ойладық. Қыздар да оған ерекше сүйіспеншілікпен қарап қалған.

 – Азамат, білгем сенен бірдеме шығарын. Тентектігің болмаса, көзіңнің оты бар, – деді Қайып ата.

 – Алпысбай, енді осы бетіңнен тайма! – деді әкем де шын сүйсініп.

                                               ***

Сол оқиға біздің достығымыздың бастауы болды. Бүкіл сынып сенім артқасын ба, ол да орынсыз бұзықтығын қойып кетті. «Жазира Алпысбайды жақсы көреді» дегенді алғаш естігенде ішімізде қызғаныш оты лап ете түскенмен, Жазираның Алпысбайды көргенде бетінің ұшына лып етіп қан ойнап шыға келетінін байқап, шын екеніне көз жеткізіп басылдық. Алпысбай да енді нашар оқуға намыстанып тақтаға шықса дұрыс жауап беруге тырысады. Оның бәрі Жазира үшін екенін де түсіндік.